Kościół w Enfé i legenda o św. Katarzynie

Mimo, że św. Katarzyna jest niezwykle popularna na Wschodzie i na Zachodzie, została jednak skreślona w 1967 r. z listy świętych czczonych przez kościół katolicki, ponieważ legendy na jej temat zostały uznane za mocno fantazyjne. Kościoły wschodnie zachowały jednak jej kult, a samo imię jest bardzo popularne. Kościół katolicki  w swoim panteonie świętych liczy inne Katarzyny jak choćby św. Katarzyna z Sienny, św. Katarzynę z Genui czy w końcu św. Katarzyna Labouré - założycielka Zakonu Szarytek.
Wśród legend o św. Katarzynie Aleksandryjskiej dominują dwie, które mają wiele wspólnych cech.

Zgodnie z pierwsza z tych legend, św. Katarzyna urodziła się w III wieku, w Aleksandrii jako córka króla Costosa, który podobno przedtem był królem Cypru. Od dzieciństwa odebrała bardzo staranne wykształcenie i mimo, że rodzice byli poganami, ona sama była bardzo zainteresowana lekturą Starego i Nowego Testamentu. Warto przypomnieć, że w tym okresie Aleksandria miała słynną bibliotekę, liczne szkoły i była potężnym ośrodkiem myśli filozoficznych.  Jeszcze jako mała dziewczynka miała sen, w którym widziała Matkę Boską trzymającą na kolanach Jezusa, jednak w tym śnie Jezus nie chciał na nią potrzeć, mówiąc, że jest nie ochrzczona. Rozumiejąc przesłanie, postanowiła się ochrzcić. Zajęło to trochę czasu, ale po chrzcie miała drugi sen, w którym Jezus ofiarował jej pierścień na znak mistycznych zaślubin. Po przebudzeniu pierścień był ciągle na jej palcu. W dalszym ciągu pogłębiała swoja wiedzę do tego stopnia, że mogła stanąć do dyskusji z najlepszymi aleksandryjskimi filozofami. Jedną z takich filozoficznych dyskusji zorganizował specjalnie dla Katarzyny Cesarz Maxence, który chciał ją poślubić i przekonać do porzucenia chrześcijaństwa. Głównym argumentem, żeby odmówić zaślubin z Cesarzem, było stwierdzenie, że jest już mistycznie poślubiona Jezusowi. Rozwścieczony Cesarz ukarał jej zwolenników spaleniem na stosie, a ją samą skazał na tortury. Narzędziem tortury było koło najeżone tnącymi ostrzami. Jednakowoż jej modlitwy sprawiły, że koło się rozpadło, ale nie uratowało to Katarzyny albowiem na rozkaz Cesarza została ścięta mieczem. Ciało jej jednak nie zostało zbezczeszczone przez oprawców, jak to było w zwyczaju, zniknęła bowiem nagle z oczu swoim katom, ponieważ aniołowie przenieśli je na Górę Synaj, gdzie zostało odkryte i pochowane (a raczej przechowane) przez tamtejszych pustelników.

W dwa wieki później, Cesarz Justynian wybudował na Górze Synaj bazylikę pod wezwaniem Św. Katarzyny, w której zakonnicy z reguły św. Bazylego przechowują jej relikwie. Bazylika św. Katarzyny jest jednym z najstarszych klasztorów jakie się zachowały do dzisiaj i jest znana na całym świecie z biblioteki zawierającej ogromną liczbę niezwykle cennych i rzadkich rękopisów oraz ksiąg.

Druga z legend mówi, że św. Katarzyna była córką króla Cilicie i księżniczki samarytańskiej Sabinelli. Bardzo piękna i wykształcona, studiowała bowiem w szkołach i w bibliotece aleksandryjskiej, w wieku 17 lat udała się do Armenii w poszukiwaniu męża równie pięknego i wykształconego jak ona. Tamże pustelnik Ananias przepowiedział jej, że wybraniec zjawi się następnej nocy, jednak zamiast wybrańca Katarzyna miała sen, identyczny z pierwszym snem w poprzedniej legendzie. Poprosiła wiec pustelnika o wprowadzenie jej w zasady wiary chrześcijańskiej. Zachowując skromności i pokorę przyjęła chrzest. Po chrzcie miała drugi sen, który już znamy z poprzedniej wersji i otrzymała od Jezusa pierścień na znak mistycznych zaślubin. Wkrótce cesarz Maximilien (Maxence) wydał rozkaz, że wszyscy poddani muszą składać ofiary bogom (rzymskim), ale św. Katarzyna usiłowała go przekonać o fałszywości jego wierzeń. Dla przeciwstawienia się jej argumentom, cesarz zarządził publiczną debatę między Katarzyną i pięćdziesięcioma najlepszymi filozofami cesarstwa. Wszyscy oni zostali przekonani przez św. Katarzynę, nawrócili się i przyjęli chrzest, a wraz z nimi dwustu żołnierzy i cesarzowa Konstancja. Wszyscy nowo nawróceni zostali spaleni żywcem, a św. Katarzyna została poddana torturze miedzy czteroma kołami najeżonymi tnącymi ostrzami obracającymi się w przeciwnych kierunkach. W tej piekielnej maszynie, ciało św. Katarzyny zostało posiekane na drobno, ale aniołowie je zebrali i przenieśli na Górę Synaj.

Obie legendy mają wiele wspólnych cech jak: przybliżona data urodzenia, królewskie pochodzenie, wykształcenie i wysoka kultura, dwa sny mistyczne (przed i po chrzcie), mistyczne zaślubiny Jezusa, tortury na kole naszpikowanym tnącymi ostrzami, czy w końcu przeniesienia ciała św. Katarzyny przez aniołów na Górę Synaj. Z tych powodów św. Katarzyna jest uznawana za patronkę uczniów, filozofów, mądrych kobiet, a także wszystkich wykonujących zawody związane z kołami (młynarzy, woźniców, prządek).

Św. Katarzyna jest czczona 25 listopada, między innymi jako patronka bardzo starego kościoła w Enfé. Kościół w Enfé pochodzi z XII wieku, jest dziełem Krzyżowców, a obecnie od wielu wieków jest w posiadaniu kościoła grecko-prawosławnego. Jest wart zobaczenia ze względu na pięknie odnowione freski, ogromna ilość większych i mniejszych ikon, w tym uznawana za cudowna ikonę Matki Boskiej Strażniczki (al Natour). Wybrzeże wokół kościoła jest pokryte płaskimi zbiornikami służącymi do odparowywania wody morskiej i produkcji soli.

Co ciekawsze, równie dobrze kościół krzyżowców, jak i przylegający klasztor, są prawdopodobnie młodsze od pogańskiej świątyni, stojącej na specyficznej skale-studni z której wiało (na skutek różnic temperatur i ruchów wody w pobliskim morzu) i wykorzystywanej jako sanktuarium mieszczące wyrocznię.

 

 

podziękowania za materiał pani dr Danucie Wizińskiej – El Kahi